English Information

f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Archiwum 2014

Pracownicy Ekspozycji historyczno – dydaktycznej przy Górze Śmierci serdecznie zapraszają na dwudniowe „Ferie zimowe z historią”. W dniach 23 – 24 stycznia można będzie zwiedzić Ekspozycję z całą rodziną w cenie biletu ulgowego (3 zł). O godz. 11:00 oraz 15:00 zorganizowane będzie specjalne zwiedzanie w towarzystwie przewodnika. Zapraszamy ponadto w tych dniach najmłodszych zwiedzających i pasjonatów historii. W programie przewidziane są zajęcia dla „Poszukiwaczy skarbów” – szukanie eksponatów muzealnych na Ekspozycji, zgodnie z otrzymaną fotografią, oraz „historyczne Łami – Główki” - rozwiązywanie krzyżówek z hasłami historycznymi dot. dziejów regionu, gry historyczne, a także zajęcia warsztatowe dla najmłodszych.

Jab onowska rocznica1

4 stycznia mija 119 rocznica urodzin Księżnej Heleny Jabłonowskiej, patronki ECPiP – niezwykłej kobiety, o nieprzeciętnym charakterze, działaczki społecznej, patriotki, członkini Armii Krajowej, przewodniczącej Rady Głównej Opiekuńczej powiatu dębickiego, która w okresie II wojny światowej na bardzo szeroką skalę organizowała pomoc charytatywną na rzecz lokalnej społeczności.

Księżna Helena Jabłonowska z domu hrabianka Rey przyszła na świat czwartego stycznia 1895 r., jako córka Mikołaja Reya z Przyborowa i Marii – hrabianki z Bobrowskich. Od młodości zaangażowana była w działalność społeczną. W okresie I wojny św. organizowała kursy gospodarcze dla dziewcząt, wspierała finansowo Legiony Piłsudskiego, przebywając w Wiedniu opiekowała się polskimi uchodźcami, w Szwajcarii natomiast brała aktywny udział w pracach tamtejszego Komitetu Polskiego.


18 września 1917 r. Helena Reyówna poślubiła Józefa Teodora, Księcia Jabłonowskiego. Para Książęca zamieszkała w dziedzicznym majątku Heleny, w Przyborowie. W okresie międzywojennym, Księżna Helena Jabłonowska pełniła funkcję Prezesa Akcji Katolickiej i Sodalicji Mariańskiej. Inicjowała i pomagała organizować ochronki, w których dzieci wiejskie otrzymywały opiekę i wyżywienie, podczas gdy matki uczestniczyły w pracach rolnych.

Szczególną działalność charytatywną rozwinęła Jabłonowska w okresie okupacji hitlerowskiej. W swoim dworze w Przyborowie przetrzymywała kilkudziesięciu wysiedlonych, wspierała potrzebujących, w tym rodziny żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, poległych lub więzionych w obozach jenieckich. Organizowała tajne nauczanie, intensywnie działała w ramach struktur podziemnych Armii Krajowej (ps. „Rzepicha”). Objęła także funkcję przewodniczącej Rady Głównej Opiekuńczej powiatu dębickiego, w ramach której, organizowano pomoc żywnościową bądź materialną dla rodzin wysiedlonych, rodzin wojskowych, więźniów i uciekinierów, zajmowano się organizowaniem fałszywych dokumentów. Pośród innych form działalności znalazła się także kuchnia obywatelska i pomoc aresztowanym.

Osobny rozdział aktywności Heleny Jabłonowskiej stanowi pomoc więźniom obozów pracy przymusowej w Pustkowie, funkcjonujących przy zbudowanym w 1940 r. poligonie wojskowym SS – Truppenübungsplatz Heidelager. Pomoc obejmowała dostarczanie żywności, pośredniczenie w przekazywaniu listów i grypsów od więźniów. Pod pozorem załatwiania niezbędnych formalności z władzami poligonu Jabłonowska próbowała także zebrać wiadomości o ilości i stanie więźniów oraz funkcjonowaniu obozów. Dane te dostarczała następnie dowództwu AK. 
Tuż po zakończeniu II wojny światowej, Jabłonowscy opuścili majątek w Przyborowie, na skutek nacisku władz komunistycznych. Zamieszkali w Krakowie. Księżna Jabłonowska nadal aktywnie działała społecznie. Nie zapominała o potrzebujących, wspierając ochronki dla dzieci robotników oraz sierot. 
Helena Jabłonowska zmarła 11 czerwca 1977 r. Spoczywa w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Straszęcinie.

Wszystkich zainteresowanych życiem i działalnością Księżnej Jabłonowskiej zapraszamy 31 stycznia na comiesięczne „Spotkania z Historią”. Będą one poświęcone biografii tej niezwykłej kobiety.

h J

Fot. Zbiór Zofii Jabłonowskiej - Ratajskiej